 |
| Aaron Swartz, ảnh lấy trên wikipedia. |
 |
| Taren Stinebrickner-Kauffman (Nguồn: Internet) |
Vì sao Aaron tự tử?
Tuần trước, tôi thức dậy để tìm Aaron. Anh đang ngồi bên cạnh giường tôi, cầm tay tôi và cười nhăn nhở.
Trong vài phút, tôi nhấm nháp ảo tưởng ngọt ngào: Phải chăng những tuần trước chỉ là một cơn ác mộng và Aaron vẫn ở đây với tôi? Hay là tôi đang thức dậy trong một giấc mơ, và ở trong thế giới thực, Aaron thực sự đã chết?
Lúc đó, Aaron đã bắt đầu thử đọc một cuốn sách cho tôi, nhưng anh gặp khó khăn khi đọc câu. Anh nói rằng anh quên mất cách đọc do thiếu luyện tập. Vậy là rõ ràng, đó là Aaron trong mơ, Aaron ngoài đời không bao giờ quên cách đọc. Điều đó có nghĩa là mọi thứ tôi nhớ về Aaron và việc anh tự tử phải là đúng trong đời thực.
Tôi hỏi anh tại sao. Tại sao anh làm vậy? Điều gì đang xảy ra trong suy nghĩ của anh khi anh tự tử? Em có lẽ đã làm mọi thứ cho anh. Tất cả mọi thứ, nếu anh chỉ cần nói với em điều anh muốn.
“Anh là Aaron trong giấc mơ,” anh trả lời, sau một lúc ngập ngừng. “Việc của anh không phải là kể cho em tại sao. Em biết đấy, là một Aaron trong giấc mơ, anh không thể nói với em bất kỳ cái gì mà em vốn không biết.”
Khi nỗi buồn bao trùm lên tôi, tôi đã ép bản thân tỉnh dậy khỏi cơn ác mộng, cố gắng đối diện với cơn ác mộng đời thực. Tôi sẽ không bao giờ có tất cả các câu trả lời mà tôi khao khát. Nhưng tôi có những câu trả lời mà không ai khác có. Đó là lý do vì sao tôi viết bài này.
***************
Tôi tin rằng Aaron không chết vì trầm uất.
Tôi nói vậy với hiểu biết rằng nhiều người khác sẽ không lựa chọn giống như Aaron đã làm, thậm chí dưới cùng áp lực mà anh ý đối mặt.
Tôi nói vậy mặc dù ngay từ lúc đầu trong mối quan hệ của chúng tôi, tôi đã đọc và thảo luận với anh về bài viết gây chấn động về tự tử nhiều năm trước đó – vì thế, tôi đã không ý thức được việc anh đã đấu tranh với sức khỏe tinh thần trong quá khứ.
Tôi nói vậy bởi vì trên 20 tháng cuối cuộc đời anh, Aaron đã dành nhiều thời gian với tôi hơn bất kỳ ai khác trong thế giới này. Phần lớn 8 tháng cuối cuộc đời anh, chúng tôi đã sống cùng nhau, trao đổi cùng nhau và làm việc cùng một văn phòng – và tôi đã chưa bao giờ lo lắng rằng anh bị trầm uất cho tới 24 giờ cuối cuộc đời của anh.
Tôi nói vậy bởi vì, từ khi anh tự tử, tôi đã cố gắng tìm hiểu những gì đã xảy ra. Tôi tìm hiểu về chứng trầm uất và các rối loạn liên quan. Tôi đã đọc các triệu chứng và ít nhất là cho tới 24 tháng cuối cuộc đời của anh, Aaron không có biểu hiện như thế.
Và điều đó làm cho việc đọc nhiều bài báo rằng “Aaron đã đấu tranh với chứng trầm uất” trở nên khó hiểu, như thể sự khởi tố chỉ là một trong nhiều yếu tố, như thể anh ấy có lẽ đã tự tử vào ngày 11/1 mà không có vụ khởi tố.
Trầm uất được đặc trưng bởi năng lượng thấp và kém hoạt động, rút lui và cô lập, cảm thấy bản thân ít giá trị, có vấn đề về tập trung và nhớ chi tiết, và không thể thư giãn hàng ngày. Không phải tất cả những ai bị trầm uất đều cảm thấy tất cả điều này, nhưng đó là công thức. Và, thật vậy, bài viết trên blog của Aaron về sự trầm uất của riêng anh nhiều năm trước đã ám chỉ nhiều điều trên.
Nhưng hãy để tôi nói với bạn về Aaron mà tôi biết – Aaron Swartz của năm 2011, 2012 và vài ngày đầu năm 2013.
*************
Aaron mà tôi biết là người năng động. Anh làm việc hầu hết các ngày cho tới khi anh bị cúm hai tuần trước khi anh chết. Chỉ một vài tuần trước đó, khi tôi ra khỏi thành phố vào cuối tuần, anh ấy đã làm tôi ngạc nhiên bằng cách đi bộ đường dài ngoài New York. Anh đã trở lại đầy hào hứng tối hôm ý. Anh mô tả anh đã leo qua một con dốc khó chịu với những người đồng hành khác chứng kiến (và trong quá trình, anh mất cái Kindle rơi xuống một cái rãnh).
Aaron mà tôi biết là một người chan hòa và sôi nổi dành thời gian cho những người anh ấy yêu quý, ngay từ đầu cho tới kết thúc. Anh ấy có kế hoạch và tham vọng lớn. Ngày 9/1, hai ngày trước khi anh tự tử, anh đã dành nhiều giờ trao đổi với người bạn Úc của chúng tôi, Sam, về tổ chức mới mà Aaron đang trong giai đoạn đầu xây dựng. Sam hỏi anh ấy có sự giúp đỡ nào không và Aaron trả lời rằng bất kỳ ai có đủ năng lực hỗ trợ anh thì thực tế đang giúp đỡ anh – sự tự kiêu bi quan của Aaron cổ điển, nhưng cũng là một lời nhắc nhở rằng anh ấy biết bạn bè đang đứng về phía anh. Sam đã cho Aaron một bài tổng quan nhan về chính trị Úc; Aaron bày tỏ sự ngạc nhiên về sự dễ dàng để “tiếp quản Úc”, nhưng kết luận rằng một đất nước chỉ với 20 triệu dân có lẽ không đáng điều đó.
Lòng tự trọng cao, không cần phải nói, đó rõ ràng không phải vấn đề của Aaron.
Aaron mà tôi biết không có vấn đề về tập trung hay nhớ chi tiết. Cho tới tuần trước khi anh tự tử, anh vẫn đọc ngấu nghiến các tài liệu khoa học mà anh có thể tìm thấy về nghiện ma túy và can thiệp hiệu quả. Để rõ ràng, không phải là vì anh ấy có vấn đề gì về ma túy (anh ấy gần như không bao giờ uống rượu), mà là để cho một dự án tư vấn mà anh đang làm việc cho Givewell, tổ chức từ thiện yêu thích của anh. Anh thuật lại cho tôi với sự phấn khích trí tuệ về các cuộc nói chuyện của anh với các chuyên gia đầu ngành, các sự can thiệp đã cho thấy tính hứa hẹn trong việc chống lại chứng nghiện rượu, và các lý thuyết đang triển khai của anh về các loại thay đổi chính sách có thể làm được về mặt chính trị. Chúng tôi đã tranh luận về các kiến thiết văn hóa cho phép xã hội của chúng ta xử lý hầu hết các chất hóa học không thể phân biệt cũng khác như ta xử lý heroin và morphine.
Aaron mà tôi biết có một khả năng sâu sắc cho niềm vui thích hàng ngày. Anh ấy đúng là có vấn đề với ăn uống – trong phạm vi các triệu chứng thông thường gắn với chứng loét ruột. Nhưng khi anh ấy tìm được thức ăn thực sự tuyệt vời – hay bất kỳ cái gì tuyệt vời – anh ấy sẽ ăn uống say sưa thỏa thích. Anh ấy có khiếu cảm thụ thẩm mỹ. Anh ấy có thể lấy ra những niềm vui sâu sắc từ cái bánh ngũ cốc nước hoàn hảo, một câu chuyện được xây dựng thú vị từ tiểu sử LBJ của Roberto Caro; một nguồn đẹp đẽ, hơn bất kỳ ai mà tôi đã từng gặp.
Và có thể ấn tượng nhất, anh ấy vẫn giữ được tất cả những phẩm chất đó trong hai năm đối diện với thử thách sẽ hủy hoại cuộc đời của anh.
**********
Aaron là con người: anh ấy không phải lúc nào cũng hạnh phúc, và tôi có thể là người đầu tiên nói rằng anh ấy thi thoảng rất khó chịu. Aaron có thể buồn rầu, ủ dột và nội tâm. Aaron thường đau đớn với dạ dày của anh. Aaron khó khăn với bản thân anh (và cả người khác). Và đương nhiên, cuối cùng, Aaron tự tử.
Nhưng tôi sẽ nói một lần nữa: cái chết của Aaron không phải là do trầm uất. Đây là điểm quan trọng, bởi vì nhiều người đang lý luận ngược lại, và câu trả lời thích hợp nhất cho cái chết của anh là liệu pháp chữa trị tốt hơn cho chứng trầm uất, và phát hiện tốt hơn các xu hướng tự tử. Đất nước này thực sự cần những điều này – Aaron đang lẽ là người đầu tiên đồng ý – nhưng chúng tôi cần chúng bởi vì chúng là những điều đúng cần làm, chứ không phải bởi vì những gì đã xảy ra với Aaron.
Tôi không biết chính xác vì sao Aaron đã tự tử. Tôi không biết chính xác điều gì đã xảy ra trong suy nghĩ của anh. Nếu tôi biết những điều đó vào ngày 11/1, nếu tôi biết những câu hỏi cần phải hỏi, có thể tôi đã có thể ngăn cản anh. Từ ngày 11/1, tôi nghĩ về nó hàng giờ mỗi ngày.
Nhưng khi Aaron trong giấc mơ nhắc nhở tôi, tôi chỉ có thể biết những gì tôi vốn dĩ đã biết. Và với những kiến thức tôi có – từ việc xem, nghe, hỏi, ngay cạnh anh ở trên giường, các bữa ăn, nói chuyện trong tàu điện ngầm, từ những cái bàn của chúng tôi ở văn phòng nơi chúng tôi làm việc cho những dự án khác nhau – từ cuộc sống chung của chúng tôi, tôi tin rằng cái chết của Aaron không phải là do trầm uất.
Tôi tin rằng Aaron đã mất là do kiệt sức, do sợ hãi và không chắc chắn. Tôi tin rằng Aaron chết là bởi sự hành hạ và sự khởi tố đã quấn chặt lấy anh trong suốt 2 năm (điều gì đã xảy ra với quyền của chúng tôi cho một vụ xử án nhanh chóng?) và đã xói mòn toàn bộ khả năng tài chính của anh. Tôi tin cái chết của Aaron là do hệ thống tư pháp tội ác ưu tiên quyền lực trên lòng khoan dung, sự báo thù trên công lý, một hệ thống trừng phạt những người vô tội vì cố gắng chứng minh họ vô tội thay vì chấp nhận thỏa thuận kiện tụng đánh dấu họ như những tội phạm vĩnh viễn; một hệ thống mà những động cơ và cấu trúc quyền lực xếp hàng với bên khởi tố để phá hủy cuộc đời của một người đổi mới như Aaron trong khi theo đuổi tham vọng của họ.
Hãy tự hỏi chính bạn điều này: Nếu ngày 10/1, Steve Heymann và Carmen Ortiz ở văn phòng Ủy nhiệm Hoa Kỳ ở Massachusetts gọi cho luật sư của Aaron và nói rằng họ đã nhận ra sai lầm của họ và họ sẽ bỏ toàn bộ cáo buộc – hoặc thậm chí họ sẵn lòng cung cấp một thỏa thuận kiện tụng hợp lý như không đánh dấu Aaron như một kẻ phạm tội suốt quãng đời còn lại của anh ấy – Aaron khi đó có tự tử vào ngày 11/1 nữa không?
Câu trả lời không cần phải bàn cãi là: KHÔNG!
Bạn có thể theo dõi tôi trên Twitter ở đây.
